• 6/13/2020 7:14:35 AM

Elçiler

Elçiler resmi, 16. Yüzyılın en önemli ressamlarından biri olan Hans Holbein’nin bilinen en önemli resmi. Almanya’da doğup büyüyen Holbein daha sonra İngiltere’ye yerleşerek önemli bir portre ressamı olmayı başarıyor. Onu bu kadar tanınmış yapan, kurduğu kompozisyonlar, detaylara gösterdiği özen ve fotoğraf kadar gerçekçi resimleme yeteneği.

Holbein’in 1533 yılında resmettiği ‘Elçiler’ resmini adeta bir bulmaca çözer gibi yorumlamak mümkün. Resmin yapıldığı döneme baktığımızda İngiltere’nin huzursuz ve gergin bir süreçten geçtiğini anlayabiliyoruz. İngiltere Kralı 8. Henri, Papa’dan ve Roma’da bulunan Katolik Klisesi’nden kopmak üzere. Resmi ısmarlayan ve resmin sol tarafında resmedilen Jean de Dintevill İngiltere’de görev alan dönemin Fransız Büyükelçisi. Sağ tarafta ise onun arkadaşı Papa’nın elçisi piskopos Georges de Selve resmedilmiş. İngiltere’de yaşayan bu iki Fransız, İngiltere Kralı’na destek olmak için orada bulunuyorlar.

Resmin detaylara indiğimizde, Jean de Dinteville’nin varlıklı ve heybetli biri olduğunu hemen anlıyoruz. Pembe saten kıyafeti üstüne giydiği vaşak kürklü pelerini en ince detaylarına kadar resmedilmiş. Resmin sağ tarafında ise Georges de Selve’in daha mütevazi ve koyu tonlarda bir pelerine ile resmedilmiş.

Resmin ortasına, yani merkezine geldiğimizde birçok objenin resmedildiğini görüyoruz. Kıyafetlerde olduğu gibi objeler de fotoğraf kadar gerçekçi resmedilmiş. Üst rafta Anadolu’ya ait olduğu düşünülen bir halı üzerinde, gökyüzü ile alakalı objeler bulunmakta: gökküre (gökyüzü ve yıldızları gösteren bir küre), astronomiyle alakalı, zamanı ölçmek ve güneşin ışınlarını hesaplamak için kullanılan farklı araç ve objeler. Alt rafta ise daha dünyevi objeler var: ud, yerküre, ilahi ve aritmetik kitabı.

Ud’un duruşundan dolayı Holbein’nin perspektif konusunda ne kadar yetenekli olduğunu söyleyebiliriz. Ud, o dönem perspektif çalışmalarında sıkça kullanılan bir obje. Daha detaylı baktığımızda udun bir yayının kopuk olduğunu görüyoruz. Sanat tarihçilerine göre bu kopuk tel, udun kendi içinde uyumunun bozulduğunun anlatımı. Buradan yola çıkarak İngiltere’nin içinde bulunduğu dini huzursuzluğa gönderme yapıldığını söyleyebiliriz. Aynı şekilde hemen yanda, Martin Luther’e ait ilahilerin olduğu bir kitap yer alıyor. Kitabın açık sayfalarında yer alan ilahiler yine yaşanan dini huzursuzluğun sona ermesine ve uyuma çağrı yapıyor adeta.

Bütün bunların dışında resmin alt kısmında ilk bakışta ne olduğu tam anlaşılmayan bir obje duruyor. Bu obje seneler boyunca sanat tarihçilerinin kafasını karıştırmış. Kimisi onun bir ahşap parçası olduğunu kimisi kemik olduğunu iddia etmiş. Resim günümüzde restore edildiğinden, objenin ne olduğunu anlamak kolaylaşıyor. Resmin sağ tarafından eğilerek bakıldığında bunun anamorfik (bilinçli olarak bozulmuş) bir kafatası olduğunu görüyoruz.

Kafatasını görmek için açınızı değiştirdiğinizde diğer çizilen her şeyi bozulmuş görüyorsunuz. Kafatası neden bu şekilde resmedilmiş olabilir?

Holbein burada izleyiciyi iki farklı bakış açısından birini seçmeye zorluyor. Dünyevi varlıkları yücelten bir resim mi, yoksa bunların hepsinin bir gün sona ereceğini hatırlatan, ölüm simgesi kafatasını mı görmek istiyorsunuz?

Bunun yanı sıra en üst sol köşede bulunan gizlenmiş küçük çarmıha gerilmiş bir İsa heykeli resmedilmiş. Hristiyanlık doktrinine göre değerlendirildiğinde, bu kurtuluş ve diriliş umudunun simgesi olarak okunabilir.

Elçiler resmi, bize dönemi hakkında birçok farklı ipucu verirken, aslında bir yandan da bize gerçek ile gerçek dışı, yaşam ile ölüm konularını düşünmeye yönlendiriyor. İnsanlığın başarılarının, sahip olabileceklerinin ve dünyevi zevklerin aslında sınırlılığını hatırlatıyor.

Resmi Londra’da bulun ‘National Gallery’ Müzesi’nde görebilirsiniz.